Dijital olarak kullanımımızda olan teknolojik cihazlar, android tabanlı yazılımı olan cihazlar, İos gibi yazılımları; yapay zeka yönetip geliştirmeye başladı. Bununla ilgili geçtiğimiz senelerde çok kapsamlı ve ciddi konferanslar, toplantılar ve sempozyumlar yapılmıştı. Yapay zekâ geliştirici ve araştırmacı firmalar gün geçtikçe artış gösterirken pek çok ülkede konferans veren büyük firmalar bünyesinde dünyanın dört bir yanından araştırmacı bilim insanları bu konferanslara katılım sağlayarak düşüncelerini ve daha da en önemlisi düşüncelerini nasıl geliştirebileceklerini tartıştılar. Hala devam eden ve geleceği olan bu AR-GE çalışmalarında halen daha bir nevi beyin fırtınası yapılıyor.
Asıl konuya geçmeden önce biraz yapay zekâ çeşitleri hakkında kısa bilgiler verelim. Bilinmesi gerekli olan tanımlamalardan bazıları;
-Yapay Zeka (Artificial Intelligence/AI): İnsanlığın öğrenim becerisini, problemlere karşı çözüm bulabilmesini yazılımsal olarak kopyalayabilen sistem türü olarak özetlenebilir. Bu yazılım türü; dil öğrenme, konuşabilme, konuşulanı anlayabilme hatta size oynadığınız oyunlarda rakip olabilme vb. Becerilerine sahip şekilde tasarlanmıştır. Daha doğrusu insanlar tarafından yazılımsal ve algoritmik temellere bağlı olarak oluşturulmuşlardır. Dönemimizde yapay zekayı ana başlık olarak kabul edersek, bu ana başlığın üç adet alt başlığı bulunmakta.
-Yapay Dar Zekâ (YDZ) (Artificial Narrow Intelligence – ANI – Narrow AI): yazılımcılar tarafından sınırlandırılmış olduğu için Dar (Zayıf) yapay zekâ olarak biliniyor. Önceden belirlenen hedefe ulaşmak için oluşturulan bir sistem türü.
-Yapar Genel Zekâ (YGZ) (Artifial General Intelligence/AGI): Human Level yani insana en yakın yapay zekâ olarak da duyup okuyabileceğiniz bir yazılım türüdür. Bir insan gibi davranıp, karmaşık düşüncesel ve bilişsel görevleri tamamlayabilir veya oluşturabilir. İnsanlığın bu zamana kadar öğrendiklerini ya da öğrenilmemiş beceriyi algoritmik olarak oluşturup görevini tamamlayan zekâya sahip olan yazılım veya sistem türüdür.
-Yapay Süper Zekâ (YSZ) (ArtificialSuper Intelligence/ASI): Yapay Süper Zekâ İnsanlığın süre gelmiş ve geliştirmiş olduğu düşünce yapısının da fazlasıyla üzerine çıkabilen yazılımlardır.
Yapay zeka araştırma ve geliştirme alanında bu zamana kadar gerçekleşen gelişme ve geliştirmelerin asıl kaynağı internet olarak biliniyor. Toplanan verilerin genellikle dil, konuşma ve görüntüleme alanlarında ciddi bir ilerleme olduğu bilinmekte.
Metaverse ve Web 3.0 ile hayatlarımıza tam anlamıyla giriş yapan yapay zekâ kaynaklı sistemler, insan gözetiminde olmadan kendi kendine öğrenmesini sağlayan yazılımlara sahipler. Aslında cisim bulmamış düşünebilir, üretebilir elektronik ya da sayısal bireyler demek de mümkün. Konu üzerine çalışan bilim insanları ve araştırmacıların bunu daha da insana yakın hale getirmek gibi bir amaçları da var. Mesela yapay zekâ modellerinin aynı anda birden fazla görevi yerine getirmesi gibi. En yakın örneklerden biri insanların dudak okurken konuşulanı anlayıp karşısındaki kişiye cevap verebilmesi gibi. Ama tabi daha çok sosyal ağlarda tüm bileşenleri kontrol ve analiz edip kural dışı tavır, davranış, yazı ve zararlı yazılımları tespit etmesi asıl amaçlardan bazıları.
Son yıllarda özellikle fazlasıyla karşımıza çıkan Boston Dynamics yapay zeka kullanılarak robotların gelişimi konusunda en önemli çalışmaları yapan ilk firmalardan biri sayılıyor. 1992 yılında kurulan bu akademide yapay zekâ ve robotlar birleşimi üzerine hala devam eden ciddi araştırma ve geliştirmeler, yani yazılım ve mühendisliği birleştirerek oluşturulan oldukça başarılı işlere imza atılmaya devam ediliyor.
Bu firmanın dikkat çeken çalışmalarından biri olan Atlas isimli robotları ortaya çıkartan yazılımlar mekanik geliştirmeleri sayesinde; düşmüyor, takla atabiliyor, kendi ağırlıklarından çok daha fazlasını kaldırabiliyor, havada takla atabiliyor ve hatta dans edebiliyorlar. Bu akademi yaptıkları bu robotlar ile Metamobility isminde çalışmalara imza attılar. Metaverse evreninde bulunan avatarlar üzerinden kişiler ile iletişime geçilebilmeleri de asıl hedeflerinden bir tanesiydi. Bu gelişmelerle gerçek dünya ve sanal gerçeklik konularını birleştirmek artık hiç de uzak bir düşünce değil.
Ama tabi bu konularda meydana gelen gelişmeler pek çok komplo teorisinin doğumuna sebep olmuş durumda. Pek çok insan fazlasıyla korkmaya devam ediyor. Bu kötü teorileri oluşturan ya da düşünen insanların, yapay zekânın ve robotların insanlığı ve üretimi ele geçirip insanlığa hükmedeceklerini düşünüyor olmaları en basit başlıklardan bir tanesi. Fakat antitez olarak çıkan fikirler ise insanlığı ele geçiremeyecekleri konusunda fazlasıyla emin durumda görünüyor.
Yapay Zekanın bu denli geliştirilmesi ve araştırılması insanlık için oldukça motive edici. Bununla birlikte insan düşünce yapısına, etik değerlere ya da ahlaki değerlere uyum sağlayabilecekler mi yoksa durum kontrolden çıkıp bir anda fişleri mi çekilecek henüz bilinmiyor.
Sürekli artan dünya nüfusunda makineleşme ve yapay zekâ pek çok insanı işsizlik gibi konularda yerimize mi geçecekler sorusuyla endişelendirebiliyor. Ya da yapay zekâ ya sahip olan araştırmacılar veya ülkeler bu durumu kendilerini koruma amaçlı mı kullanacak bu da akıllarda ciddi soru işaretleri oluşturuyor. Henüz cevaplanamayan sorularla ve sorunlarla uğraşmaya başladık bile.
Tabi yapay zekâ insan zekâsı baz alınarak araştırmaya ve geliştirmeye başladılar ki bu araştırmaların sonucu belki de insanlığın hala daha keşfedilmemiş olan kısımlarının çözülmesine de yardımcı olabilir. Hatta belki de kendi varoluş amacımızın ve zekâmızın evriminde bir adım daha atmış olacağız.